Móðurmjólk getur skemmt tennur
Ráðlagt er að draga úr næturgjöfum barna við átta til tólf mánaða aldur, samkvæmt ráðleggingum Embættis tannlæknis um tannvernd. Árlega eru allt að 200 smábörn, fimm ára og yngri, svæfð vegna alvarlegra tannskemmda af völdum sætra og súrra drykkja að næturlagi. “Um leið og tennur koma í munn smábarna þarf að hafa hugfast að móðurmjólkin er sætur vökvi,“ segir Hólmfríður Guðmundsdóttir, tannlæknir hjá Embætti landlæknis. Embættið bendir foreldrum á að gefa smábörnum vatn um nætur og aldrei sæta eða súra drykki. “Móðurmjólk er vökvi eins og hver annar og við ráðleggjum mjólkandi mæðrum að draga vel úr næturgjöfum um tíu mánaða aldur. Ástæðan er sú að á nóttunni dregur mjög úr munnvatnsflæði og munnvatn er náttúruleg vernd gegn tannskemmdum. Því er varnarkerfi barna ekki í gangi þegar tennur þeirra liggja í sætri móðurmjólk um nætur.“ Hólmfríður segir skilaboð um að móðurmjólk geti skemmt tennur hugsanlega ekki hafa verið nógu skýr. “Móðurmjólk er besta næring sem völ er á fyrir ungbörn en hún hefur fengið að njóta vafans. Umræðan hefur verið lítil og ekki allir á eitt sáttir þegar kemur að neikvæðri umfjöllun um hana. Ég fullyrði hins vegar að eftir tíu til tólf mánaða aldur eigi börn ekki að vera á brjósti að næturlagi.“ Hólmfríður segist vita að mörg börn liggi við hlið móður sinnar um nætur og drekki þegar þau vilja. “Sú venja eykur stórlega hættu á tannskemmdum (e. baby bottle tooth decay) og því mikilvægt að halda tönnunum hreinum því góð tannhirða vegur upp á móti og styrkir tennurnar. Hér á Íslandi sjáum við mjög alvarlegar tannskemmdir hjá börnum yngri en átján mánaða. Að auki hafa skapast enn frekari vandamál vegna siðs sem tíðkast meðal foreldra af erlendum uppruna sem gefa börnum sínum sætt te og safa í pela bæði á nóttu og degi. Hjá þeim börnum sjást mjög alvarlegar tannskemmdir.“
Í fimm mánaða skoðun heilsugæslunnar fá foreldrar í hendur Bókina um barnatennurnar. Í bókinni kemur hvergi fram að móðurmjólkin sé skaðleg tönnum en þess í stað minnt á að með því að drekka mjólk í stað súrra drykkja og ávaxtasafa megi koma í veg fyrir skaðlega glerungseyðingu. Sú lesning gæti treyst mjólkandi mæður í vissu um að þær væru að gera börnum sínum gott. “Ráðleggingar um brjóstagjöf að næturlagi hafa fylgt fræðslu í bæklingum og leiðbeinandi efni fyrir starfsfólk heilsugæslustöðva síðastliðin tíu ár. Svo er vafamál hvernig fræðslan hefur skilað sér til foreldra. Hins vegar er ljóst að skerpa þarf á því að móðurmjólkin er sætur vökvi.“ Hólmfríður tók við starfi sínu hjá Embætti landlæknis fyrir áratug og vildi þegar auka fræðslu um hættu á tannskemmdum vegna móðurmjólkur. “Þá mætti ég mismunandi viðhorfum á nokkrum stöðum, einkum meðal þeirra sem halda því fram að börn megi vera nær takmarkalaust á brjósti fram eftir aldri. Tannskemmdir vegna of sætra drykkja smábarna er staðreynd og árlega eru allt að 200 smábörn undir fimm ára svæfð vegna alvarlegra tannskemmda. Það er of mikið og eiga sætir og súrir drykkir stærsta sök en móðurmjólkin líka, enda mörgum óupplýst vandamál. Nálgast má fræðslu og myndbönd sem stuðla að bættri tannheilsu barna á landlaeknir.is og heilsugaeslan.is. Móðurmjólk best fyrir barnið
“Góð tannhirða helst í hendur við næringu og því mikilvægt að bursta tennur barns á næturgjöfum vel. Tannskemmd vegna brjóstagjafar er sjaldgæf og því ættu mjólkandi mæður óhikað að halda brjóstagjöf áfram til tveggja ára aldurs eða lengur, eins og Alþjóða heilbrigðisstofnunin mælir með,“ segir Arnheiður Sigurðardóttir, brjóstagjafarráðgjafi, lýðheilsufræðingur og aðjúnkt við Háskóla Íslands. Hún segir næturgjafir mikilvægar fyrir móður og barn. “Móðurmjólkin er næringarrík, tekur lítið pláss í maga og á engan sinn líka þegar kemur að mótefnamyndun og ónæmiskerfi barnsins. Hún heldur fullu næringargildi fyrsta árið og getur verið fimmtíu prósent af næringargildi barna eftir eins árs.“ Arnheiður segir ungbörn ekki kunna á klukku og því kalli þau eftir móðurmjólk af þörf. “Lítið barn með lítinn maga þarf næturgjafir til að vaxa, dafna og þroskast vel. Þá er mjólkandi mæðrum nauðsynlegt að gefa um nætur til að viðhalda mjólkurframleiðslu sinni. Kvöld- og næturgjafir eru tækifæri móður og barns til að vinna upp tengslamyndun og nánd sem smábörn missa af hjá útivinnandi mæðrum. Framlengd brjóstagjöf er því tækifæri til að næra börn og styrkja sjúkdómavarnir þeirra. Fyrir vikið fáum við andlega, líkamlega og tilfinningalega sterkari einstaklinga.“ Sjá meira um kosti brjóstagjafar á brjostagjof.is. Athugasemd við grein (28.2 kl.10.30): Hólmfríður Guðmundsdóttir, tannlæknir hjá Embætti landlæknis, vill koma eftirfarandi á framfæri: “Opinberar ráðleggingar um brjóstagjöf ungbarna hafa ekki breyst og áfram mælt með brjóstagjöf sem einu næringu fyrsta hálfa árið og með öðrum mat til eins árs aldurs og jafnvel lengur. Móðurmjólk hefur vissulega ekki glerungseyðandi áhrif og inniheldur sannanlega efnasambönd sem geta mögulega dregið úr virkni baktería – en séu börn komin með tennur og farin að borða kolvetni á daginn myndast skán á tannyfirborði. Ef þessi skán ekki burstuð af fyrir nóttina geta tannskemmdir myndast og ef ábót er gefin nokkrum sinnum að nóttu veldur það enn frekari hættu á tannskemmdum.”
Nálgast má fræðslu og myndbönd sem stuðla að bættri tannheilsu barna á landlaeknir.is og heilsugaeslan.is.
Heimildir: visir.is